Harley-Davidson hjólið R-519

Þau eru orðin ansi mörg mótorhjólin sem maður hefur skannað inn í tölvuna á þeim rúmu 30 árum síðan að ég hóf að safna upplýsingum um gömul mótorhjól á Íslandi. Hjólið og myndin sem kveikti áhugann var mynd af Harley-Davidson hjóli Lofts Ámundasonar járnsmiðs sem að Hilmar Lúthersson sýndi mér, en myndina hafði hann fengið hjá fjölskyldu Lofts. Maður lét sig dreyma um að maður myndi finna gamalt, yfirgefið mótorhjól í einhverri skemmunni um sveitir landsins. Sjaldgæft mótorhjól eins og Harley-Davidson frá því fyrir stríð var þó fjarlægur draumur.

Lengi hafði ég þó vitað af Harley-Davidson hjólunum í Vík og gert mér meira að segja ferð að skoða þau árið 1992. Þegar tækifæri gafst fyrir stuttu til að kaupa eldra hjólið lét ég ekki segja mér það tvisvar og lagði af stað í austurátt ásamt tengdaföður mínum, Tryggva Þormóðssyni. Að sögn eiganda átti að fylgja hjólinu eitthvað dót sem var af óljósum uppruna. Hjólið sem við keyptum hafði verið geymt í skemmu frá aldamótum sem notuð var til að skipta um olíu á bílum og vinnuvélum. Það sem fylgdi hjólinu var ofan í olíugryfjunni og aldrei hefði mér grunað að meðal þess sem ég fann þar var mótorinn úr einmitt hjólinu hans Lofts, hjólinu sem byrjað hafði þessa vegferð mína.

Þetta tiltekna hjól er af gerðinni Harley-Davidson Model D frá 1929. Um sjaldgæfa gerð er að ræða fyrir margar sakir. Fyrir það fyrsta var þessi tiltekni mótor aðeins í notkun í þrjú ár, frá 1929-1931. Hann er með stórum dínamó vinstra megin framarlega sem liggur eins og fremri strokkur vélarinnar og þess vegna voru þessi hjól stundum kölluð 3ja strokka Harley-hjólin. Árgerð 1929 var eina árgerðin með grennri gerð grindarinnar og kom með mjórri framgaffli en árið á eftir. Mótorinn ber vélarnúmerið 7720 sem þýðir að þetta hjól var númer 6720 í röðinni þar sem 1001 var venjulega fyrsta vélarnúmerið. Ég hugsaði strax að þetta mótorhjól þyrfti að gera upp og því var byrjað á að kaupa fremri strokkinn sem vantaði í mótorinn. Tækifærið gafst svo í vor þegar grind á hjólum bauðst til sölu í Slóveníu. Hafin er samsetning á hjólinu sem er fyrsta skrefið á þeirri vegferð að gera gripinn upp í upprunalegt ástand.

Saga hjólsins er rekin í bók minni „Ameríska Goðsögnin“ en þar vantaði þó rúman áratug eftir að Loftur átti mótorhjólið. Aage Lorange, Freyjugötu 10 kaupir hjólið nýtt 11. febrúar 1930 og á það í tvö sumur. Emil Jónsson verslunarmaður, Baldursgötu 10 kaupir það 12. október 1931 og er skráður fyrir því 1932 en 3. júní 1933 er það komið á nafn Lofts Helgasonar, Freyjugötu 10 og Ágústs Sæmundssonar, Ránargötu 29 sem eru skráðir fyrir RE-519 frá 1933-1936.

Eggert Jóhannesson, Hringbraut 132 er skráður fyrir hjólinu 2. maí 1936 ásamt Eyjólfi K. Steinssyni, Frakkastíg 12. Eyjólfur notar hjólið mikið og fór meðal annars nokkrar ferðir á því norður ásamt vini sínum Einari Björnssyni. Árið 1939 fær það númerið R-519 og er þá enn í eigu Eggerts og Eyjólfs.

Loftur Ámundason, Grettisgötu 73 kaupir það 26. febrúar 1939 og þann 1. júlí er það sett á númerið R-1130. Hilmar Lúthersson sagði mér meðal annars frá því að hann mundi vel eftir því þegar Loftur fór á hjólinu í vinnuna í Vélsmiðjuna Héðinn, en hann bjó í sömu götu og hann. Hilmar hefur varla verið meira en 10-12 ára en þar kviknaði mótorhjólaáhugi hans fyrir alvöru. Hér vantaði nokkuð í sögu hjólsins í bókinni en með afskráningarpappírum sem fundust nýlega á Þjóðskjalasafninu bætist nú við sögu þess. Loftur á hjólið semsagt í tæpan áratug en hann selur það 16. september 1948 Þorbergi Á Þorbergssyni, Sölvhólsgötu 13. Hann selur það Sigurbjarna G. Þorbergssyni bróðir sínum næsta vor en hann á það næstu þrjú árin. Þann 22. desember 1952 er það selt austur fyrir fjall Helga Ívarssyni í Vestur-Meðalholtum og fær hjólið þá númerið X-171.

Hjólið fær seinna númerið G-672 en 20. október 1958 er það komið á númerið R-3918 og á nafn Preben Skovsted, Laufásvegi 41. Þann 24. nóvember 1958 er það skráð á Konráð Bergþórsson til heimilis að Nökkvavogi 1. Hann auglýsir það til sölu í Morgunblaðinu 29. maí 1959 og er það selt ódýrt. Baldvin Einarsson, Hverfisgötu 90 er skráður fyrir því 12. júní 1959 en hann auglýsir það til sölu í Vísi 11. ágúst og svo aftur 19. nóvember sama ár, sem ódýrt Harley-Davidson, 10 hestöfl og eru upplýsingar gefnar á Hverfisgötu 90. Þann 17. febrúar 1967 er númerið sagt niðurlagt og ónýtt.

Það að mótor hjólins skuli hafa verið til er mikil heppni því að mótorinn ber verksmiðjunúmer hjólsins og þess vegna verður hægt að skrá það aftur þegar fram í sækir. Sá sem gerði upp hjólin í Vík hét Guðmundur Guðlaugsson og hefur hann líklega hugsað sér að nota mótorinn í annað hvort hjólið, en þessi tiltekni mótor passar í bæði hjólin sem hann var með. Það sem vantar núna í hjólið eru hlutir eins og blöndungur og hraðamælir sem leitað verður að á næstunni en vandað skal til verka til að hafa það sem upprunalegast. Verður það sprautað í ólífugrænum lit sem var framleiðslulitur þessa tíma hjá Harley-Davidson.

Black Bomber mótorhjólin

Fyrstu japönsku hjólin til að setja mark sitt á mótorhjólasöguna eru án efa Honda CB450 sem oft voru nefnd Black Bomber í byrjun, en fyrstu árgerðirnar voru með einkennandi svörtum bensíntönkum. Þau komu fyrst á markað árið 1965 en fyrstu hjólin komu hingað til lands ári seinna. Black Bomber hjólin voru með rafstarti og fjögurra gíra kassa. Þau voru öflug enda með tveimur yfirliggjandi knastásum og skiluðu 43 hestöflum en komu svo með fimm gíra kassa árið 1968. Mike Hailwood átti að keppa á Black Bomber hjóli á Brands Hatch árið 1966 en var bannað að taka þátt þar sem keppnisstjórn trúði því ekki að um framleiðsluhjól væri að ræða vegna þess að það var með tveimur knastásum.

Fyrstu Honda CB450 hjólin komu hingað til lands árið 1966 og voru þau sex talsins. Eigendur þeirra voru samkvæmt Tryggva Sigurðssyni í Vestmannaeyjum þeir Halldór Pálsson í Lönguhlíð 19, Tómas Ingólfsson í Njörvasundi 9, Kristján Víkingsson í Stigahlíð 4, Bjarni Thors Lágafelli í Mosfellssveit, Ásbjörn Eydal, Brekastíg 14 í Vestmannaeyjum og Guðjón Jónsson, Vestmannabraut 44 í Vestmannaeyjum. Við ætlum að byrja á að skoða hjól Kristjáns sem bar verksmiðjunúmerið 1017348 og var sett á númerið R-11937 þegar það kom til landsins.

Hjólið kom til landsins 4. júlí 1966 og fékk númerið R-11937. Kristján átti það bara fyrsta sumarið en hann selur það Eiríki Carlsen þann 4. október sama ár. Eiríkur Carlsen fer á hjólinu í Evróputúr sumarið 1967. Það er svo selt Sigurði H. Hlöðverssyni, Hólmgarði 41 þann 27. september 1967.

Til er skemmtileg saga af Sigurði og Viggó Guðmundssyni, en hann átti svona hjól af 1967 árgerð. Þeir voru saman á sitt hvorri svörtu bombunni og voru að leika sér í sandgryfjum að spóla í hringi og stökkva á hjólunum. Kom þar að lögreglumaður á Harley-Davidson lögregluhjóli, sem horfði á þá um stund en fór svo af stað og ók nokkra hringi. Hraðinn jóks og áræðnin með, en á endanum fór svo að við eina lendinguna á þungu lögregluhjólinu, sleit mótorinn sig lausann og breyttist í jarðýtu. Sigurður og Viggó horfðu uppá þetta og ákváðu að lauma sér strax í burtu, því þeim þótti líklegt að einhvernveginn yrði þeim kennt um þetta óhapp.

Sigurður selur svo hjólið 14. apríl 1968 Bæjarsjóði Keflavíkur og fer það á númerið Ö-1001 og er gert að lögregluhjóli. Sá sem notaði hjólið mest hjá lögreglunni hét Viðar Pétursson og er líklega á hjólinu á myndbandi sem til er af því. Þegar lögreglan hættir að nota það fer það í geymslu en er svo selt hjá Innkaupastofnun Ríkisins, en það var Bjarni Matthíasson ökukennari og lögreglumaður kaupir það. Óskar Hallgrímsson kaupir það svo af honum 1971 og notar næstu tvö árin á númerinu G-7477. Hann lendir meðal annars í því að detta á hjólinu og skemmdust þá töskurnar og rúðan svo að því dóti var seinna hent. Hann á hjólið ennþá ásamt bróðir sínum, Hallmundi Helgasyni enn þann dag í dag og er það í hægri uppgerð.

Annað af 1966 hjólunum var hjól Tómasar G Ingólfssonar í Njörvasundi 9 en það fékk númerið R-11985. Hann selur það Ágústi Guðmundssyni Laufásvegi 40 í maí 1967 en hann selur það svo í janúar 1968 Gunnari Árnasyni í Stóragerði 26. Hann selur það svo um sumarið norður í land en það er Daggeir H Pálsson, Bjarmastíg 3 Akureyri sem kaupir og fær hjólið þá númerið A-1124.

Sá sem kaupir hjólið 1969 af Daggeir er enginn annar en Óskar Þór Kristinsson, og var þetta fyrsta stóra mótorhjólið hans. Hefur því þetta hjól verið kallað jakkahjólið af innvígðum og festist það nafn við hjólið. Óskar átti hjólið í tvö ár á númerinu H-418 og seldi það 1971 Hermanni Benediktssyni á Akureyri. Óskar flutti hjólið til Akureyrar sjóleiðina þegar hann seldi það og skemmdist aðeins tankurinn í flutningunum. Árið 1972 er það selt Árna Árnasyni að Suðurbyggð 4 og sama sumar er það selt Eðvald Geirssyni, Þórunnarstræti 133. Halldór Jóhannesson frá Lundeyri kaupir það svo um haustið og er það þá með númerið A-1134. Steindór Steindórsson, Strandgötu 51 á Akureyri kaupir það í Október 1973 og hann selur það í sama mánuði Jóhannesi Sigtryggssyni frá Sandhólum í Saurbæjarhrepp. Þorsteinn Gunnarsson, Eyrarlandsvegi 33 kaupir það ári seinna en hjólið er afskráð úr Eyjafjarðarsýslu 10. nóvember 1977 og fær þá númerið U-200. Þetta hjól var með verksmiðjunúmerið 1017575, og fasta númerið BP076 en grindin af þessu hjóli er til ennþá. Upphaflegt mótornúmer var 1015160.

Þriðja hjólið er í eigu Lofts Ágústssonar og er uppgert hjól í dag. Dóri Sigtryggson bifhjólavirki átti hjólið en seldi Lofti það um miðjan níunda áratuginn. Loftur keypti ýmislegt í hjólið, bæði nýtt og notað og gerði upp ásamt Dóra. Ekki er vitað mikið um sögu þess en er verksmiðjunúmer þess 1017556. Halldór Pálsson átti það fyrst og er hjólið til á myndum síðan að hann átti það.

Minna er vitað um sögu hinna þriggja en hjólið með verksmiðjunúmerið 1017536 er það sem Guðjón átti, en það má sjá í sölureikningum frá Honda umboðinu, sem varðveittir eru hjá Tryggva og Darra í Eyjum. Á þeim reikningum má einnig sjá að mótorinn úr því hjóli bar númerið 1015357 og er hann til í dag.

Hjólið með verksmiðjunúmerið 1017486 er hjól Ásbjörns Eydal. Þetta hjól er ennþá til en Tryggvi Sigurðsson gerði það upp, og er eigandi þess Viggó Guðmundsson. Það bar númerið R-11993. Mótorhjólið með verksmiðjunúmerið 1017579 er hjólið sem Bjarni Thors keypti nýtt á 63.650 kr árið 1966. Þetta hjól er nú í eigu Halldórs Sigtryggsonar og er óuppgert en það fannst í hitaveitukompu. Síðasta númer sem það bar er G-7474.

Fyrsta myndin af Indian Chief!

Það hefur alltaf truflað mig að eiga enga mynd af seinni tíma Indian mótorhjólunum sem hingað komu. Á Íslandi voru kringum seinni heimsstyrjöldina til þrjú Chief mótorhjól og eitt Scout en einhverra hluta vegna hafði ég ekki haft spurnir af nema einni mynd, sem því miður týndist þegar myndasafni viðkomandi fjölskyldu var hent. Svo gerist það um síðustu helgi að hinn norski Halvor Midtvik var í heimsókn hjá mér, en hann er Norðmaður sem á nokkur Indian mótorhjól og hefur heimsótt Ísland á einu þeirra. Ég sagði honum einmitt frá þessum hjólum og að ég ætti því miður enga mynd af þeim. Þá greip forsjónin inní eins og svo oft áður, því þegar ég kom heim beið mín tölvupóstur með 15 gömlum mótorhjólamyndum. Ég fletti gegnum myndasafnið og síðasta myndin setti mig í rogastans, því þar blasti einmitt við mér tilkomumikið Indian Chief á X-númeri!

X-96 var skráð á Erlend Þórðarson árið 1945 í Bílabókinni.
Hjólið var fyrst skráð á Smörlíkisgerðina Smára 22. maí 1942 og fékk þá númerið R-1140. Því næst ferð það á nafn Gunnars Guðjónssonar, Sogamýrarbletti 36 þann 6. mars 1943. Erlendur Þórðarson, Mjólkurbúi Flóamanna kaupir það svo þann 14. júlí 1944. Hugsanlega er þetta sama hjól og Lögreglan í Reykjavík fékk að láni á Lýðveldishátíðinni 18. júní 1944, en í kvikmynd frá atburðinum sést glitta í hjólið fremst í skrúðgöngu.

Árið 1940 komu síðu brettin og gormadempari að aftan í Chief og Four hjólin. Þetta bætti þó 40 kílóum við þyngdina og þótti sumum það misráðið en á móti kom að mótorinn fékk álhedd með hærri þjöppu. Rauði liturinn var langt frá því að vera eini liturinn á Indian hjólum á þessum tíma. Indian Chief hjól Halvor Midtvik er mjög svipað X-96 nema að það er ekki komið með síðu brettin. Eins og áður sagði heimsótti hann Ísland árið 2007 og ásamt því að fara hringveginn fór hann meðal annars uppí Landmannalaugar á hjólinu.

Biggi breti gerir upp glæsilegt Panther 1938

Birgir Jónsson er oftast kallaður Biggi breti og hann ber svo sannarlega nafn með rentu. Hann er með sex glæsileg bresk mótorhjól í safni sínu og eru þau öll af sitt hvorri gerðinni. Það „nýjasta“ í flotanum er jafnframt það elsta en í vetur lauk hann við uppgerð á Panther M100 frá 1938.

Biggi átti hjólið upp úr 1970 og hafði breytt því í hippa þegar það gaus í Eyjum. Þá var hjólinu stolið og endaði það í Reykjavík. Þar fann hann Símon Waagfjörð hjólið á bak við hús á Þórsgötunni og sagði Bigga frá því. Biggi ákvað að gefa Símoni hjólið sem sótti það og hafði það hjá sér í Garðabænum. Hann flytur svo seinna með það með sér til Víkur í Mýrdal. Þar skoðaði greinarhöfundur meðal annars hjólið sumarið 1992 og var það þá enn með langa gafflinum.

Símon flutti svo aftur til Eyja og tók hjólið með sér í bútum, enda stóð þá til að fara að gera það upp. Það komst þó ekki lengra en það og gaf Símon því Bigga hjólið aftur. Biggi einhenti sér í verkið að gera hjólið upp og kláraði það á hálfu ári, eftir að hjólið hafði ekki verið brúkað í hálfa öld.

Hjólið bar fyrst númerið R-2815 og var í Bílabókinni 1945 skráð á Hjört Jónsson. Í Bílabókinni 1956 er það skráð á Skúla Jónsson, Laugavegi 70. Það er enn í eigu hans þegar það er skoðað síðast þann 23. júlí 1958 og fer þá líklega á númerið R-3922. Númerið er svo niðurlagt þann 10. nóvember 1959, líklega þegar það fer í annað umdæmi.

Gott Panther mótorhjól er auglýst til sölu 1. Nóvember 1945 í Morgunblaðinu. Einnig er um sumarið auglýst Panther mótorhjól, gott og sterkt í Vísi 7. Júní. Annað Panther mótorhjól sem var til hér á skrá var skráð 2,5 hestöfl og með númerið X-173 svo leiða má líkum að því að hér sé verið að auglýsa R-2815. Sá sem er skrifaður fyrir auglýsingunni er Lauritz Jörgensen hjá Skiltastofunni Hótel Heklu. Loks er Panther mótorhjól auglýst selt með tækifærisverði, ennfremur varahlutir seldir sér, í Vísi 27. Maí 1946 en ekkert kemur fram hver er að selja hjólið nema símanúmerið 2050. Það símanúmer er skráð á Þorstein Bergmann sem seldi Mimeograph fjölritunartæki.

Panther Model 100 var með 598 rsm toppventlavél sem hallaði fram (sloper) og var fremri hluti vélarinnar hluti af grindinni. Þjappan var 6,5:1 og voru hjólin oft notuð fyrir hliðarvagna. Model 100 kom fyrst á markað árið 1932 og var framleitt nánast óbreytt til 1963. Hjólið gat ná 80 mílna hraða og þótti traust og gott. Hjólið var framleitt í þrjá áratugi sem er sérstakt meðal mótorhjóla. Árið 1939 var M100 Panther hjóli ekið stöðugt 10.000 mílur í níu daga samfleytt á milli Leeds og London um miðjan vetur. Aðeins þurfti að sinna minni háttar viðgerð á bensínleiðslu og slitinni keðju en að öðru leyti stóðst hjólið þessa raun.

Elsta mótorhjól heims selt á uppboði hjá Bonhams

Elsta mótorhjól sem til er í heiminum í dag er 1894 árgerð af vel varðveittu Hildebrand & Wolfmuller mótorhjóli. Það var á dögunum selt á uppboði hjá Bonhams í Bretlandi og fór þar fyrir 30 milljónir króna.

Hildebrand & Wolfmuller mótorhjólið er fyrsta farartækið sem kallað var mótorhjól og er athyglisvert að mörgu leyti. Það er með 1.488 rsm V2-vél sem er vatnskæld og er afturbrettið í raun og veru tankur fyrir vatnið.

Stimplar vélarinnar voru beintengdir við afturhjólið, sem er með heilli felgu sem virkaði eins og svinghjól. Gúmmíteygjur sáu um að hjálpa stimplunum að koma til baka. Hjólið kemur á loftfylltum dekkjum, þeim fyrstu frá Dunlop sem voru fyrir mótorhjól.

Hjólið gat náð um 50 km hraða og til að stöðva það voru nokkrar skeiðar sem lögðust upp að dekkinu þegar tekið er í bremsuhandfangið.

Hjólið hefur verið í eigu sama aðila frá 1990 en það var spænskur safnari að nafni Carlos Garriga. Ekki fylgir fréttinni hver það var sem keypti hjólið.

Mecum mótorhjólauppboðið

Í lok janúar fer fram eitt stærsta mótorhjólauppboð ár hvert, sem er Mecum uppboðið í Las Vegas. Fjöldi fágætra mótorhjóla var þar á uppboði og má þar nefna hjól eins og 1908 árgerð Harley-Davidson, BMW R32 1925, Henderson C-módel 1914, Henderson 1916, 1938 árgerð Vincent HRD og margt fleira. Einnig var talsvert af nýrri mótorhjólum til sölu og mörg ansi sérstök, eins og við komum að síðar í greininni.

Meðal hjóla sem fóru fyrir metfé á uppboðinu var Kawasaki Z1 900 frá 1973, sem var fyrsta árgerð þessa mótorhjóls. Sá sem átti hjólið og hafði gert það upp héitir Mike Konopacki og þekktur kvartmílukeppandi í Bandaríkjunum. Hann var með sex mótorhjól á uppboðinu og hafði gert sér vonir um að fá 3,5 milljónir fyrir Z1 hjólið. Hann var líka með óaðfinnanleg KZ900 1976 og Z1R 1978 sem fóru fyrst undir hamarinn, en honum til nokkurra vonbrigða fóru þau bara á 1,7 og 2 milljónir. Eftir hádegi var komið að Z1 hjólinu og Mike hafði áhyggjur að það myndi ekki ná því marki sem hann vildi ná. Annað átti þó eftir að koma í ljós því að boðin streymdu inn og fljótlega var það komið upp í 3,5 milljónir. Þá var eins og skipt hafi verið um gír og áfram héldu boðin að koma í hjólið, þar til það var slegið fyrir hæstu upphæð sem fengist hefur fyrir hjól af þessari gerð, eða litlar 7,1 milljón króna! Mike fór strax á barinn og pantaði sér einn Crown Royal til að halda uppá söluna. Hann hafði líka frekari ástæðu til að fagna síðar, því að tvö önnur Z1 hjól frá honum voru boðin upp seinna um daginn, og fóru á 3,5 milljónir hvort, en þá voru 1974 og 5 árgerð.

Á uppboðinu fóru mörg hjól yfir 15 milljónir króna og sum nálægt 20 milljónum. Það sem vakti þó kannski ekki síður athygli var þegar Aaron Loveless frá Kaliforníu kom með ansi skrýtið mótorhjól á uppboðið. Greinarhöfundur þekkir hann ágætlega og fylgdist með honum í nóvember þegar hann fann gripinn í gömlu flugskýli. Hjólið er í grunninn reiðhjól frá 1915 og kallast Areothrust, en það er lítill flugvélamótor sem er festur á bögglaberann sem knýr hjólið áfram. Aaron er með ástríðu fyrir öllu gömlu þótt hann sé ungur að árum og keppir meðal annars árlega í Cannonball rallinu á 100 ára gömlum mótorhjólum. Þegar kom að því að bjóða upp flugreiðhjólið hans fóru skrýtnir hlutir að gerast. Greinilegt var að margir vildu eignast gripinn og verðið klifraði hratt upp. Þegar hjólið var slegið hafði það farið fyrir 82.000 dollara, eða 11,7 milljónir króna og geri aðrir betur.